2024 – Rokiem Czesława Miłosza (20 rocznica śmierci)

Książki Czesława MiłoszaCzesław Miłosz jest jednym z czołowych i najbardziej rozpoznawalnych autorytetów pisarskich XX wieku.

Urodził się 30 czerwca 1911r. w Szetejniach na Litwie a zmarł 14 sierpnia 2004r. w Krakowie, dlatego całe życie czuł się człowiekiem dwóch kultur – litewskiej i polskiej mówiąc w obu językach (naraził się przez to na ataki i krytykę ze strony polskich nacjonalistów). Studiował polonistykę i prawo. Pracował przed wojną w Polskim Radiu „Wilno”, lecz za swoje lewicowe sympatie został zwolniony.

W czasie okupacji uczestniczył w konspiracyjnym życiu literackim w Warszawie wydając tomik wierszy. Wraz ze swoim bratem udzielił schronienia grupie Żydów z getta, za co bracia zostali uhonorowani po wojnie tytułem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. W czasie powstania w getcie warszawskim pisarz był świadkiem kręcącej się karuzeli z ludźmi poza murami płonącego getta, którą zamieścił w wierszu „Campo di Fiori”.

W powojennej Polsce poparł początkowo komunistyczny reżim, lecz w 1951r. zmienił poglądy pozostając na emigracji aż do upadku komunizmu. Dopiero w 1993r. powrócił do wolnej Polski. Na emigracji wykładał literaturę słowiańską, był znawcą i tłumaczem Biblii, poezji europejskiej i amerykańskiej, oraz dzieł Dalekiego Wschodu. W powieści „Dolina Issy” Miłosz zawarł swoje litewskie dzieciństwo, a w najsłynniejszym eseju „Zniewolony umysł” przedstawił sposób myślenia pisarzy w stalinowskiej Polsce (utwór ten jest wciąż aktualny). W wierszu „Który skrzywdziłeś” Miłosz broni zwykłych ludzi przed pogardą władzy komunistycznej (wiersz jest wyryty na pomniku Poległych Stoczniowców w Gdańsku).

Za całokształt twórczości Czesław Miłosz otrzymał na emigracji Literacką Nagrodę Nobla (1980r.), doktorat honoris causa, a w wolnej Polsce otrzymał zaszczytny Order Orła Białego. Warto dodać, że Miłosz został okrzyknięty przez władze PRL zdrajcą i kolaborantem. Krytykowały go nawet niektóre środowiska emigracyjne za początkowe poparcie komunizmu a jego utwory były zakazane w Polsce i ocenzurowane. Mimo problemów były przemycane do Polski i drukowane w drukarniach podziemnych ówczesnej opozycji.