Dnia 15 listopada bibliotekarz Gminnej Biblioteki Publicznej zaprezentował uczniom Szkoły Podstawowej w Malechowie burzliwe i kręte drogi do niepodległości Józefa Piłsudskiego. Młodzież mogła ujrzeć lata młodości młodego „Ziuka” – jego naukę w wileńskim gimnazjum w języku rosyjskim, przerwane studia medyczne, kontakty z rosyjskimi spiskowcami, zesłanie na Syberię połączone z upokorzeniem i uszczerbkiem na zdrowiu (od zadanego ciosu kolbą utracił dwa przednie górne zęby – „jedynki”, co było powodem zapuszczenia wąsów). Po powrocie z zesłania Piłsudski wstąpił na drogę walki o niepodległość tworząc gazetkę „Robotnik” za którą został uwięziony w cytadeli warszawskiej z wyrokiem śmierci. Dzięki łutowi szczęścia trafia jednak do zakładu psychiatrycznego w Petersburgu, skąd pewien polski lekarz pomógł mu zbiec. Od tego momentu zaczyna tworzyć zbrojne bojówki do walki z caratem pozyskując różnymi kanałami pieniądze na broń (wizyta w Japonii). Po słynnym napadzie na pociąg w Bezdanach ekipa Piłsudskiego zdobyła pokaźną sumę 200 tysięcy rubli na dalszy zakup broni. Po tej akcji Piłsudski tworzy pod zaborem austriackim tajny Związek Walki Czynnej przygotowujący paramilitarne oddziały strzeleckie do walki zbrojnej o niepodległość Polski. Sam został Komendantem Związku Strzeleckiego a później twórcą I Kompanii Kadrowej – zalążka późniejszych Legionów. Podczas I wojny światowej Józef Piłsudski został Komendantem trzech brygad legionowych oraz dowódcą słynnej I Brygady w randze brygadiera. Piłsudski przebywał w okopach dzieląc trudy i znoje walk na froncie, co przysporzyło mu sporo popularności wśród swoich podwładnych. To podczas walk na Wołyniu narodziła się piłkarska drużyna Legia (późniejsza Legia Warszawa). Piłsudski walczył u boku dwóch zaborców: Niemiec i Austro-Węgier przeciwko wrogiemu zaborcy – Rosji do momentu jej klęski i wybuchu rewolucji. Osiągając swój cel i przeczuwając rychłą klęskę Niemiec i Austro – Węgier w tej wojnie Piłsudski odmawia dalszej współpracy z dotychczasowymi sojusznikami – nie uzyskał jasnych gwarancji niepodległości Polski. Część legionistów wierna Piłsudskiemu odmówiła w 1917r. złożenia przysięgi na wierność dwóm zaborcom i trafiła do obozów jenieckich w Beniaminowie i Szczypiornie (w Szczypiornie narodziła się wśród legionistów polska piłka ręczna – „szczypiorniak”). Piłsudski trafił do twierdzy w Magdeburgu, skąd został uwolniony u progu zakończenia wojny i uzyskania niepodległości. Powrócił do Warszawy 10 listopada 1918r. Otrzymał wkrótce pełnię władzy zostając Naczelnym Dowódcą WP i Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
